Luật Cờ Tướng CXQ

Luật cờ tướng của câu lạc bộ cờ (CXQ) gồm có 3 phần: (1) luật cơ bản cho biết những nước đi nào là hợp lệ; (2) luật cao cấp giới hạn một số nước cờ để bảo đảm một trận đấu công bằng; (3) luật xử hòa hạn chế một ván cờ kéo dài không cần thiết.

Quân cờ được di chuyển theo luật sau:

1. Tướng: Đi từng ô một, đi ngang hoặc dọc. Tướng luôn luôn phải ở trong phạm vi cung và không được ra ngoài. "Cung" tức là hình vuông 3x3 được đánh dấu bởi lằng chéo hình chử X.
2. Sĩ: Đi xéo 1 ô mỗi nước. Sĩ luôn luôn phải ở trong cung như con Tướng.
3. Tượng: Đi chéo 2 ô (ngang 2 và dọc 2) cho mỗi nước đi. Tượng chỉ được phép ở một bên của bàn cờ, không được di chuyển sang nữa bàn cờ của đối phương. Nước đi của tượng sẽ không hợp lệ khi có một quân cờ nằm chặn giữa đường đi.
4. Xe: Đi ngang hay dọc trên bàn cờ miễn là đừng bị quân khác cản đường từ điểm đi đến điểm đến.
5. Mã: Đi ngang 2 ô và dọc 1 ô (hay dọc 2 ô và ngang 1 ô) cho mỗi nước đi. Nếu có quân nằm ngay bên cạnh mã và cản đường ngang 2 (hay đường dọc 2), mã bị cản không được đi đường đó.
6. Pháo: Đi ngang và dọc giống như xe. Điểm khác biệt là nếu pháo muốn ăn quân, pháo phải nhảy qua đúng 1 quân nào đó. Khi không ăn quân, tất cả những điểm từ chổ đi đến chổ đến phải không có quân cản.
7. Chuột: (hay Tốt) đi một ô mỗi nước. Nếu chuột chưa vượt qua sông, nó chỉ có thể đi thẳng tiến. Khi đã vượt sông rồi, chuột có thể đi ngang 1 nước hay đi thẳng tiến 1 bước mỗi nước.
   
8. Ăn quân: Khi quân di chuyển đến 1 vị trí giử bởi quân đối phương, quân đối phương bị ăn và bị lấy ra khỏi bàn cờ.
9. Chống tướng: Hai con tướng trên bàn không được nằm trên cùng 1 cột dọc mà không có quân cản nào ở giữa. Nước đi để 2 con tướng trong vị trí chống tướng là không hợp lệ.
10. An toàn của tướng: Sau 1 nước đi, tướng của phe đi không được để quân đối phương ăn ngay trong nước tiếp. Những nước để tướng không an toàn là không hợp lệ.

Kết thúc trận đấu: Ván cờ kết thúc khi 1 trong những tình huống sau:

• Chiếu bí: Nếu một bên chiếu (bắt tướng), và đối thủ không có khả năng đở, bên chiếu tướng thắng.
• Hết nước đi: Nếu bên tới phiên đi nhưng không có nước hợp lệ để đi, bên đó sẽ bị thua.
• Khi một hoặc 2 bên vi phạm luật cao cấp.

Để cho ván cờ được công bằng, một số nước đi bị hạn chế. Một cách đơn giản mà nói, luật cao cấp của CXQ hạn chế không cho phép bất cứ bên nào đuổi một quân cờ của đối phương liên tục bằng một hoặc nhiều quân của mình. Tùy theo quân bị đuổi là tướng hay không, những nước đuổi đó gọi là chiếu dai hay đuổi dai.

Từ vựng: Để cho luật được chính xác, những từ sau được định nghĩ một cách chính xác:

1. Chiếu tướng: Bất cứ nước đi nào làm cho tướng đối phương có thể bị bắt trong nước tiếp.
2. Thí quân: Một quân di chuyển đến vị trí mà nó có thể bắt quân cùng loại của đối phương và quân đó cũng có thể bắt nó lại nếu đối phương muốn.
3. Đuổi quân: Một quân di chuyển đến vị trí mà nó có thể bắt một quân nào đó của đối phương (không phải tướng) trong nước tiếp. Một nước cũng được gọi là nước đuổi bắt nếu nước đó tạo điều kiện cho pháo hăm dọa bắt quân đối phương. Sau đây là một vài ngoại lệ:
   • Khi nước đi của tướng hay chuột hăm dọa quân đối phương, nước đi đó không được cho là nước đuổi quân.
   • Nước đi hăm dọa chuột chưa sang sông không được cho là nước đuổi quân.
   • Nước thí quân không được cho là nước đuổi quân.
4. Quân được bảo vệ: Một quân bị đuổi được gọi là được bảo vệ nếu bất cứ quân đuổi của đối phương nếu ăn nó có thể bị ăn lại ngay trong nước kế tiếp. Một ngoại lệ là xe không bao giờ được cho là được bảo vệ khi nó bị đuổi bởi pháo hay mã của đối phương.

Luật cao cấp của CXQ: Tất cả mọi nước đi theo luật căn bản là hợp lệ ngoại trừ trong những tình huống sau:

1. Chiếu dai: Chiếu liên tục đối phương bằng một hoặc nhiều quân của mình là không hợp lệ
2. Đuổi dai: Liên tục đuổi một quân của đối phương bằng một hoặc nhiều quân của mình là không hợp lệ

Khi một bên vi phạm luật cao cấp và người kia không vi phạm, bên vi phạm bị xử thua. Khi cả 2 cùng phạm chung một luật trong luật cao cấp, ván cờ được xử huề. Nếu một bên phạm luật chiếu dai và bên kia phạm luật đuổi dai, bên chiếu dai bị xử thua.

CXQ cho phép 1 bên chiếu hoặc đuổi 6 nước liên tục với 1 quân, 12 nước liên tục với 2 quân, và 18 nước liên tục với 3 quân trước khi áp dụng luật cao cấp.

Khi không có bên nào có thể thắng, người chơi nên quyết định hòa ván cờ. Để đề phòng trường hợp một trong hai bên cố tình kéo dài ván cờ quá lâu, CXQ dùng 3 luật sau đây để xử hoà ván cờ một cách tự động trong những trường hợp sau:

1. Effective Rule (luật về nước đi có hiệu lực): Khi tổng số nước đi không kể những nước đuổi và chiếu, cũng như những nước để đối phó với những nước đuổi và chiếu đó là 120.
2. Progress Rule: (luật về tiến triển): Khi tổng số nước đi kể từ lần cuối cùng ván cờ có tiến triển là 30. Ván cờ được coi là có tiến triển khi (1) có quân bị bắt hay (2) chuột đã sang sông tiến lên 1 bước
3. Moves Rule (luật về nước đi): Khi tổng số nước đi của ván cờ là 300.

Luật cao cấp của CXQ giống như Asian Chinese Chess Rules. Mục đích của việc viết luật của CXQ là để cho luật dễ hiểu hơn so với luật Asian Chinese Chess Rules. Nếu bạn muốn tìm hiểu kỹ hơn về luật chơi, xin đọc thêm về luật Asian Chinese Chess Rules.

Sau đây là một trong những tình huống hay xãy ra và được cho phép theo luật cao cấp:

• Chiếu một hoặc nhiều lần, nghĩ 1 lần là được phép (nhất cách nhất chiếu là hợp pháp)
• Đuổi một hoặc nhiều lần, nghĩ 1 lần là được phép
• Chiếu một hoặc nhiều lần, đuổi 1 lần là được phép
• Đuổi một hoặc nhiều lần, chiếu 1 lần là được phép
• Chiếu một hoặc nhiều lần và dọa chiếu bí là được phép
• Đuổi 2 hay nhiều quân liên tục là được phép
• Cản quân liên tục là được phép

Chú ý rằng một nước đi là phạm luật nếu nước đi đó vi phạm luật cao cấp bằng một cách lý giải nào đó. Lấy ví dụ, nếu một nước đi là nước cản quân liên tục, nếu cũng là nước đuổi quân liên tục sẽ bị xử phạm luật cho dù nước cản liên tục là được phép.

Câu lạc bộ cờ tướng